LECH JANERKA: Facetów pod pięćdziesiątkę nie biorą do wojska

Lech Janerka – kompozytor, basista, wokalista. Legenda polskiej muzyki rockowej. Janerka zadebiutował w 1984 roku płytą zespołu Klaus Mitffoch, która została uznana przez krytykę za jeden z najlepszych polskich albumów rockowych lat 80. (na albumie znalazły się takie „hity” jak „Jezu jak się cieszę” czy „Strzeż się tych miejsc”). Zespół rozpadł się po wydaniu tej płyty, a Janerka – jako solowy artysta – wydał osiem albumów.

Twórczość Janerki charakteryzują oryginalne teksty, w których poprzez zabawy językiem i lakoniczność opisuje swój stan ducha. Zapisuje w nich też spostrzeżenia na temat rzeczywistości z punktu widzenia cynika. O swym nowym dziele artysta mówi: "Płyta 'Fiu Fiu' zawiera 10 kompozycji, z których większość jest oparta na solidnie pilnującej porządku sekcji rytmicznej, wspieranej przez szukającą dziury w całym gitarę i pełzającą wiolonczelę. Gdzieniegdzie pojawiają się uzupełnienia instrumentów elektronicznych, ale to tylko powidok." We wszystkich projektach Janerkę wspiera grą na wiolonczeli żona Bożena.

Ultramaryna: Jesteś zadowolony z nowego wydawcy – BMG?
Lech Janerka: Tak. Nasze kontakty są rzadkie, firma jest wypłacalna i tyle.

Czy jesteś „zmęczony kiczem”, tak jak śpiewasz na swojej nowej płycie? Trochę tak. Były takie czasy jeszcze w latach 60., kiedy kiczem wydawał się Nikifor i robił to z dużym powodzeniem. I wtedy było warto popatrzeć, co tam malował. A teraz kicz dominuje i jest nudny.

Twoja nowa płyta jest mniej walcząca od poprzednich. Czy nie masz już z czym walczyć? Facetów pod pięćdziesiątkę nie biorą już do wojska.

Opowiedz o swojej przygodzie filmowej. Grasz księdza w filmie Przemysława Wojcieszka „Głośniej od bomb”. Jak do tego doszło? Reżyser pewnie widział mnie na jakimś koncercie i stwierdził, że będę mu pasował do roli księdza. Namówił mnie, długo to nie trwało, bo sam byłem ciekaw. Miałem chwilę czasu, pojechałem na plan, przebrali mnie za księdza i zagrałem go.

Teksty na nowej płycie często mówią o motywie odejścia: tak to musi być raj. Po pierwsze tu nikt nie ma faj. Jakoś nie palą. A i po drugie tańczą psycho-pas z lekka ziewając. Trzeba iść do nieba. Tak. Czy nie czujesz się takim głosem, które mojemu młodszemu pokoleniu daje coś do zrozumienia? Nie wydaję płyt, by dać komuś coś do zrozumienia. Raczej notuję swoje stany i zapisuję je na płytach. Jeżeli twoje pokolenie wyciąga z tego taki wniosek, że wcześniej czy później się umrze, to ma rację.

Powiedz mi o swoich początkach – czy to, że dalej na koncertach śpiewasz utwory Klausa Mitffocha to jest nostalgia? Czy dalej czujesz to, co śpiewasz? Moje koncerty to taka retrospektywa, przegląd przez moje płyty. Uważam, że teksty Klausa Mitffocha niespecjalnie się postarzały i są na tyle uniwersalne, że po dwudziestu latach nadal z czystym sumieniem mogę je wykonywać.

Jak ci się udało rzucić palenie? Nie paliłem przez osiem miesięcy, a teraz znowu palę. A rzuciłem w prosty sposób, przy pracy nad płytą paliłem trzy paczki dziennie i mój organizm, już tego nie tolerował. Po prostu byłem otruty nikotyną i tą smołą pogazową, niech ją szlag trafi. Mój organizm się naturalnie bronił, nie chciał palić, a teraz po ośmiu miesiącach pali od nowa.

Jak to jest z tobą i nowymi technologiami. Mówiłeś kiedyś, że jesteś wielkim fanem komputerowych gier strategicznych, a z drugiej strony nie posiadasz e-maila? Od kiedy gry strategiczne wiążą się z e-mailem? No, może na zaawansowanym poziomie przez pocztę włamują się do Pentagonu. No nie mam e-maila i nie gram w gry strategiczne, tylko w symulatory.

Często mówisz w wywiadach, że dużo czytasz. Możesz mi powiedzieć co ostatnio czytałeś? Ostatnio skończyłem czytać „Wojnę polsko-ruską” Doroty Masłowskiej...

Kiedyś szukałeś wokalisty do wykonywania swojej muzyki, twierdząc, że nie za bardzo umiesz śpiewać. Czy teraz jesteś bardziej przekonany do tego, żeby śpiewać? Ciągle trudno mi się do tego przekonać. Z płyty na płytę walczę ze sobą. Córka z żoną za mną chodzą i mówią mi: Słuchaj śpiewasz naprawdę rewelacyjnie. I to we mnie wzbudza motywację. Ale ogólnie nie przepadam za swoim głosem.

Czy czujesz się ikoną polskiej muzyki? Działasz na scenie już prawie dwadzieścia lat i masz mocną pozycję. Czy czujesz przez to nacisk, by nagrywać kolejne płyty? Nagrywam płyty bo jest to mój sposób na komunikowanie się ze społeczeństwem. Jestem człowiekiem raczej zamkniętym na co dzień, naturą refleksyjną. Refleksje po jakimś czasie zbierają się jedna do drugiej, po jakimś czasie robi się z tego opowiadanie, a z nich płyty.

Rozmawiał: Adrian Chorębała [Ultramaryna grudzień 2002]